بر اساس جزئیات لایحه بودجه سال 94 تحلیل شد: پیشنهاد جایگزین برای یارانه صنعت

سهم تولید از هدفمندی یارانه‌ها در لایحه بودجه سال 94 کل کشور 5 هزار و 200 میلیارد تومان تعیین شد.

 جزئیات لایحه بودجه سال آینده در حالی منتشر شده که کل منابع و مصارف هدفمندی یارانه در تبصره 21 لایحه بودجه سال 94 مانند سال گذشته 48 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. یکی از مصارف اعتبار پیش بینی این است که تا مبلغ 5 هزار و 200 میلیارد تومان در اجرای ماده 8 قانون هدفمند کردن یارانه‌ها برای کمک به بخش تولید، بهبود حمل‌و‌نقل عمومی و بهینه‌سازی مصرف انرژی در واحدهای تولیدی، خدماتی و مسکونی و جلوگیری از آلودگی محیط زیست هزینه شود.

بر اساس ماده 8 قانون هدفمندی یارانه‌ها، دولت مکلف است 30 درصد خالص وجوه حاصل از اجرای این قانون را برای پرداخت کمک‌های بلاعوض، یا یارانه سود تسهیلات یا وجوه اداره شده برای اجرای موارد زیر هزینه کند: 1- بهینه‌سازی مصرف انرژی در واحدهای تولیدی، خدماتی و مسکونی و تشویق به صرفه‌جویی و رعایت الگوی مصرف که از سوی دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط معرفی می‌شود، 2- اصلاح ساختار فناوری واحدهای تولیدی در جهت افزایش بهره‌وری انرژی، آب و توسعه تولید برق از منابع تجدیدپذیر، 3- جبران بخشی از زیان شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات آب و فاضلاب، برق، گاز طبیعی و فرآورده‌های نفتی و شهرداری‌ها و دهیاری‌ها ناشی از اجرای این قانون، 4- گسترش و بهبود حمل‌ونقل عمومی در چارچوب قانون توسعه حمل‌ونقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت، 5- حمایت از تولیدکنندگان بخش کشاورزی و صنعتی، 6- حمایت از تولید نان صنعتی، 7- حمایت از توسعه صادرات غیرنفتی و 8 – توسعه خدمات الکترونیکی تعاملی با هدف حذف یا کاهش رفت و آمدهای غیرضرور. 

سیر نزولی سهم تولید از یارانه‌ها

کانال حمایت دولت از بخش تولید در راستای اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها در حالی است که بر اساس قانون بودجه امسال 10 هزار میلیارد تومان اعتبار از محل افزایش قیمت حامل‌های انرژی برای بخش تولید (صنعت، خدمات، کشاورزی و حمل‌ونقل) در نظر گرفته شد که پیش‌بینی‌ها حاکی از این بود که سهم صنعت از این میزان 4 تا 5 هزار میلیارد تومان باشد. 

با این وجود، بر اساس جدیدترین اطلاعاتی که معاونت توسعه مدیریت و منابع وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده با گذشت 8 ماه و نیم از سال جاری، از 5 هزار میلیارد تومان یارانه صنعت، در نهایت با پرداخت هزار و 200 میلیارد تومان موافقت شده که قرار است بعد از تامین این اعتبار، پرداخت آن نیز به صورت چندمرحله‌ای و در قالب یارانه سود تسهیلات صورت گیرد، البته پیش‌بینی‌ها حاکی از این است که اگر درآمدها محقق نشود، این اعتبار نیز به‌طور کامل تخصیص نیابد. 

سهم هزار و 200 میلیارد تومانی اعلام شده برای یارانه بخش صنعت در حالی است که پیش از این مسوولان وزارت صنعت، معدن و تجارت از اعتبار 3 هزار و 400 میلیارد تومانی خبر داده بودند که قرار بود از سوی دولت برای صنایع به منظور جبران آثار اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها اختصاص یابد؛ سهمی که گفته می‌شد در جهت حمایت از صنایع انرژی‌بر خواهد بود. با این حال، با وجود اعلام اعتبارهای مختلف در قالب سهم تولید از یارانه‌ها هنوز زمان و روند تخصیص این منابع مشخص نیست. 

تقسیم‌بندی صنایع در مصرف انرژی

در این میان، با اعلام رقم جدید یارانه بخش تولید در لایحه بودجه سال 94، برخی از فعالان صنعتی با واکاوی سهم تولید از محل اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، به تقسیم‌بندی صنایع در مصرف انرژی اشاره کرده و اعلام می‌کنند: در حال حاضر برخی از صنایع از حامل‌های انرژی به‌عنوان سوخت استفاده می‌کنند، در حالی که برخی دیگر از واحدهای صنعتی از آن به‌عنوان مواد اولیه و خوراک تولید استفاده می‌کنند.

در این میان، بهتر است که یارانه پرداختی به واحدهای تولیدی به صورت نقدی نباشد و دولت در جهت پرداخت یارانه برای تکمیل زیرساخت‌های صنعت و تولید کشور حرکت کند.

اطلاعات پایه منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران (در سال‌های 1384 تا 1390) در مورد واحدهای صنعتی بالای 10 نفر کارکن و بیشتر نیز نشان می‌دهد که بیشترین مصرف انرژی مربوط به رشته فعالیت‌های تولید «سیمان، آهک و گچ»، «تولید مواد پلاستیکی ساخت لاستیک مصنوعی» و «تولید محصولات اولیه آهن و فولاد» است؛ به طوری که در این مدت 18 درصد از انرژی مصرف شده به «سیمان، آهک و گچ» اختصاص داشته و سهم تولید «مواد پلاستیکی ساخت لاستیک مصنوعی» نیز 8/15 درصد بوده و «تولید محصولات اولیه آهن و فولاد» نیز سهمی 5/15 درصدی در مصرف انرژی به خود اختصاص داده‌اند.

براساس آمار اعلام شده بالاترین هزینه انرژی پرداخت شده در سال 1390 مربوط به رشته فعالیت‌های «تولید محصولات اولیه آهن و فولاد» با سهم 18 درصد، «تولید سیمان، آهک و گچ» 17 درصد و «تولید فرآورده‌های نفتی تصفیه شده» 9 درصد است.

بالاترین سهم انرژی ستانده در سال 1390 نیز مربوط به رشته فعالیت «تولید آجر»، «تولید سیمان، آهک و گچ» و «تولید محصولات اساسی آلومینیومی» است. «تولید آجر» در این مدت 29 درصد از سهم انرژی ستانده را (ارزش ستانده ( Output Value) مجموع ارزش کالاها و خدمات توليد شده در يک کارگاه به‌منظور عرضه به خارج از کارگاه و ارزش کالاها و خدمات توليد شده به منظور مصرف در همان کارگاه است.) به خود اختصاص داده است.

از سوی دیگر، «تولید سیمان، آهک و گچ» در این بخش سهمی 20 درصدی را به خود اختصاص دادند و سهم «تولید محصولات اساسی آلومینیومی» نیز برابر با 16 درصد است. در سال 1389 و قبل از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، این سهم‌ها در سه رشته فعالیت ذکر شده به ترتیب برابر با 5/15، 4/10، و 2/10 درصد بود.

حال با توجه به سهم 5 هزار و 200 میلیارد تومانی تولید از محل اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها در سال 94، فعالان صنعتی معتقدند در طول یک زمانبندی مشخص و نیز تامین منابع مورد نیاز برای بازسازی و نوسازی واحدهای صنعتی، می‌توان به اثرات چشمگیری در کاهش شدت انرژی بخش صنعت دست پیدا کرد. گروه دیگری از فعالان صنعتی نیز معتقدند دولت به جای آنکه روی تخصیص یارانه به بخش صنعت کشور متمرکز شود، باید رقم پرداخت بیمه‌های اجتماعی و مالیات را برای کارآفرینان و تولیدکنندگان کاهش دهد.