یک کارشناس اقتصادی اظهار کرد: تولید داخلی در برنامههای پنج ساله توسعه مغفول ماند و زیرساختهای کشور در خدمت تولید خارجی قرار گرفت.
ابراهیم رزاقی در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، اظهار کرد: برنامه ششم توسعه باید از پنج برنامهی قبلی درس بگیرد. اولویت این برنامه باید افزایش توان تولید داخلی باشد. اگر در کشور تولید نداشته باشیم زیربناهایی مثل حمل و نقل در خدمت تولیدکنندگان خارجی قرار میگیرند. به اعتقاد من تولید و اشتغال، مهمتر از صرف هزینههای سرسامآور برای ساخت زیربناهایی است که در اختیار دیگران قرار دارد.
وی افزود: هیچ کدام از پنج برنامه توسعه در ایران به تمام اهداف مدنظر دست نیافتند و احتمالا برنامه ششم هم با همان روند ادامه خواهد یافت؛ زیرا نگاه برنامهریزان به اصلاح این برنامهها تغییر نکرده است.
رزاقی با بیان اینکه برنامهریزیها باید کشور را به سمت ایجاد بخشهای صنعتی تعاونی و دولتی سوق دهند، گفت: من منکر بخش خصوصی مولد نیستم. بخش خصوصی واقعی باید تقویت شود اما آنچه که در حال حاضر تحت عنوان بخش خصوصی در کشور وجود دارد نه تنها هیچ کمکی به اقتصاد اجتماعی نمیکند بلکه با نگاه کسب حداکثر سود، در حال تسخیر و هدر دادن منابع عمومی است.
به گفته این کارشناس اقتصادی، برنامه ابزاری است برای رسیدن به اهداف اقتصادی اما آنچه که مهم است اندیشهها و مبانی ارزشی است که مبنای برنامهریزی قرار میگیرد. به طور مثال در کشورهای سوسیالیستی برنامهریزیها برای رسیدن به مالکیت دولتی پایهریزی میشود و در کشورهای سرمایهداری، برنامهها معمولا در خدمت روسای شرکتهای بزرگ است.
وی با انتقاد از نظام سرمایهداری گفت: اقتصاد کشور ما از ابتدا قرار بود بر اساس تلفیقی از سه نظام سوسیالیستی، سرمایهداری و تعاونی اداره شود اما عملا بخش تعاونی جایگاهی در این اقتصاد ندارد.
رزاقی با بیان اینکه اگر قرار بود طبق اصل 44 برنامهریزی کنیم باید امکانات بین سه بخش مذکور با توجه به اهدافشان توزیع میشد، افزود: دولتها طی 25 سال گذشته با تغییراتی همچون سیاستهای تعدیل اقتصادی صندوق بینالمللی پول، به سمت اقتصاد سرمایهداری و بخش خصوصی که متکی بر حداکثر سود و آزاد از هر محدودیتی است حرکت کردند.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: با نگاه خصوصی کردن صنایع دولتی، بخش خصوصی غیرمولد و واسطهای قدرت گرفت و بخش تعاونی نادیده گرفته شد. در این فرایند با فروش نفت خام نیازهای کشور از طریق واردات تامین میشود، لذا میتوان گفت توسعه در ایران یعنی توسعهی مصرف و نه توسعهی تولید.
وی اظهار کرد: نبود صنایع صنعتی کننده به شدت احساس میشود. در حال حاضر نقدینگی بخش خصوصی که غالبا غیرتولیدی است 620 هزار میلیارد تومان است. در این فضا خروج ارز، افزایش مصرف، بیکاری و فقر تولید میشود.
رزاقی، افزایش نرخ دلار را پیشنهادی برای کمک به تولیدکنندگان داخلی دانست و گفت: برای ایجاد انگیزهی تولید باید نرخ دلار افزایش یابد. در این بین پرداخت دلار ارزان به تولید داخلی و دلار گران به سفرهای تفریحی خارجی ضروری است. درخصوص واردات هم فقط برای ورود تکنولوژی و کالاهای سرمایهای، باید دلار ارزان اختصاص یابد.