سهم ۹۰درصدی بازار پول در تامین مالی بنگاه‌ها

به گفته رییس اتاق بازرگانی ایران در دولت جدید تصمیماتی برای حوزه بازار پول و سرمایه گرفته شد که تفاوت‌هایی نسبت به دوره پیش از خود دارد. ازجمله مهم‌ترین تصمیم‌ها در دولت جدید، تشویق و هدایت بنگاه‌های بزرگ مالی به بهره بردن از بازار سرمایه به‌جای هجوم به بازار پول و تشویق هلدینگ‌ها به تشکیل سرمایه از طریق بازار سرمایه است.

دراین‌باره کارشناسان اقتصادی و بازار سرمایه معتقدند قبل از هرموضوعی، کاهش ظرفیت اسمی صنایع و بنگاه‌های بزرگ زنگ خطری است که پرداختن به آن مستلزم دقت نظر و حمایت بیشتر دولت از این واحدها است.

سرعت رشد انتشار اوراق بدهی خطرناک است

درحالی صحبت از تامین مالی بنگاه‌های بزرگ از راه بازار سرمایه مطرح می‌شود که ظرفیت اسمی بنگاه‌های بزرگ کاهش یافته است. ظرفیت اسمی صنایع و بنگاه‌های بزرگی مثل فولاد مبارکه، گل‌گهر، بانک ملت و تجارت به کمترین حد خود رسیده و با وجود تعداد زیادی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری اما نظام رتبه‌بندی، رنکینگ و اعتبارسنجی ندارند، در این صورت این بنگاه‌ها چطور می‌توانند اوراق بدهی منتشر کنند.

علیرضا عسگری‌مارانی مدیرعامل سرمایه‌گذاری ملی ایران با بیان این مطلب به صمت گفت: وقتی سرمایه‌گذاری در بخشی از پروژه‌ها به عنوان مثال (آب‌شیرین‌کن) را بخش خصوصی خودش انجام می‌دهد، نمی‌توان انتظار داشت این بنگاه‌ها فقط با انتشار اوراق بدهی تامین مالی انجام دهند.

در برهه‌ای از زمان ممکن است برای خرید این اوراق متقاضی وجود داشته باشد، اما زمانی خریداری وجود ندارد که همه این اوراق را بخرد. عسگری‌مارانی افزود: اوراق بدهی برای تامین مالی بنگاه‌ها زمانی جواب می‌دهد که تامین مالی یا از طریق افزایش سرمایه، یا وام و اوراق بدهی باشد.

کارشناس ارشد بازارهای مالی و پولی تاکید کرد: در جاهایی که اوراق بدهی منتشر شده یا وام‌هایی که از بنگاه‌ها گرفته شده و بازدهی نامناسب نسبت به تولیدی که انجام می‌شود، بسیاری از بنگاه‌ها را دچار مشکل کرده که این مشکلات باید برطرف شود، نه اینکه انتشار اوراق بدهی بدون درنظر گرفتن ظرفیت‌های بازار ادامه پیدا کند.

در حالی که دولت‌ها وظیفه دارند بستر فعالیت بنگاه‌ها را فراهم کنند، تمام بنگاه‌ها این هزینه‌ها (آب، برق و گاز و... ) را خودشان تامین می‌کنند. وی افزود: کاهش قیمت پرتفوی یک صنعت نشان‌دهنده وجود بیماری در آن صنعت است و آن صنعت مثل کودکی است که تب دارد و مریض است. وقتی سهمی به زیر ۲۰۰تومان می‌رسد و به مرز ۱۰۰تومان نزدیک می‌شود بیانگر یک بیماری است، این بیماری‌ها باید برطرف شوند. مارانی تاکید کرد: وقتی سهمی به ۱۰۰ تومان می‌رسد به آن معنی است که سرمایه‌گذار و سهامدار درآن سهم افزایش سرمایه ندارند. وقتی امکان افزایش سرمایه وجود ندارد، سایر مردم عادی که ریسک‌های درون بنگاه را نمی‌توانند شناسایی کنند، اوراق بدهی این بنگاه‌ها را می‌خرند.

وی برای گذر از این مشکل پیشنهاد کرد: ابتدا باید شرکت‌ها و بنگاه‌ها رتبه‌بندی شده و بنگاه‌ها روی قیمتی قرار بگیرند که تامین مالی فقط از راه افزایش سرمایه نباشد و فقط بخشی از آن از راه بازار بدهی فراهم شود.

وی با بیان اینکه بازار بدهی نسبت به حجم دارایی فیزیکی در ۲سال گذشته رشد داشته است، افزود: از انتشار اوراق بدهی از جانب دولت گرفته تا بخش خصوصی به قدر کافی رشد کرده است. سرعت این رشد خطرساز است. تامین مالی درباره پروژه‌هایی که IRI(مهندسی صنایع) ندارند بازده اقتصادی ندارد. به عنوان مثال برای تامین مالی طرح پرهزینه‌ای مثل انتقال آب از خلیج‌فارس و برای استفاده در صنایعی مثل گل‌گهر و مس، اوراق بدهی منتشر می‌شود که به هیچ وجه توجیه اقتصادی ندارد.

به گفته مارانی، گرفتاری هزینه‌های مالی در بنگاه‌ها به قدری بالاست که بازار سرمایه را با چالش‌های بیشتری روبه‌رو می‌کند. نظارت بر بازار بدهی باید بیشتر شود و طرح‌های توجیهی برای انتشار این اوراق به قدری باید سخت‌گیرانه باشد که هر بنگاهی به‌راحتی نتواند اوراق منتشر کند، مگر اینکه در مسیر تولید حرکت کند.

تشویق و ترغیب بنگاه‌های بزرگ برای تأمین مالی از بازار سرمایه

در نشست کارشناسی بررسی مشکلات بازار سرمایه ایران که در محل اتاق بازرگانی ایران و با حضور رییس سازمان بورس و اوراق بهادار و به همت کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی ایران برگزار شد، تامین مالی بنگاه‌های بزرگ از بازار سرمایه به‌جای بازارپول مورد تاکید حاضران قرار گرفت.

کوروش پرویزیان رییس کانون بانک‌ها و موسسه‌های اعتباری خصوصی با اشاره به پیشینه فعالیت‌های گروه بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی ایران درباره بازار سرمایه گفت: در چند سال گذشته این گروه چند نشست تخصصی با اهالی بازار سرمایه ازجمله رییس پیشین سازمان بورس برگزار کرده است. امید می‌رود با برگزاری چنین نشست‌های تخصصی بازار سرمایه همچون سال‌های گذشته به شکلی پویا به فعالیت خود ادامه دهد.

وی ادامه داد: در دولت جدید تصمیماتی برای حوزه بازار پول و سرمایه گرفته شد که تفاوت‌هایی نسبت به دوره پیش از خود دارد. مهم‌ترین تصمیم در دولت جدید تشویق و هدایت بنگاه‌های بزرگ مالی به بهره بردن از بازار سرمایه به‌جای هجوم به بازار پول است و همچنین تشویق هلدینگ‌ها به تشکیل سرمایه از طریق بازار سرمایه.

به گزارش سنا، این مقام مسئول اظهار کرد: اکنون حدود ۹۰ درصد تامین مالی برای بنگاه‌های مالی از طریق بازار پول انجام می‌شود که این موضوع باید با توجه به سیاست‌های دولت از بازار پول به سمت بازار سرمایه تغییر داده شود. به بیانی دیگر تغییرات در بازار پول و سرمایه در دوره اخیر انجام‌شده تا تامین مالی به بازار سرمایه ارجاع داده شود و بازار پول تبدیل به بازاری کوتاه‌مدت شود.

پرویزیان با اشاره به تغییرات در حوزه سیاست‌های نظارتی در بازار پول و سرمایه بیان کرد: مهم‌ترین تغییراتی که در این حوزه داشته‌ایم اساسنامه یکسان و الگوی واحد برای بانک‌ها بود که ازسوی بانک مرکزی و سازمان بورس و اوراق بهادار ابلاغ شد و بانک‌ها موظف به پذیرش آن شدند.

وی گزارش ذخایر قانونی و تغییرات اعمال‌شده در سرفصل‌های حساب‌های بانکی را یکی از مهم‌ترین سیاست‌های نظارتی بانک مرکزی و سازمان بورس و اوراق بهادار در حوزه نظام بانکی و سرمایه‌ای دانست.

به گفته رییس کانون بانک‌ها و موسسه‌های اعتباری خصوصی، پس از سیاست‌های نظارتی، موضوع استانداردهای گزارشگری مالی مدنظر بود به این معنا که حرکت از استانداردهای گزارشگری ملی به سمت استانداردهای گزارشگری بین‌المللی موردتوجه قرار گرفت.