خم شدن کمر تولید و بنگاه های اقتصادی زیر بار مشکلات

نکته قابل‌تأمل در مورد وضعیت بیکاری در ایران این است که 35.3درصد از بیکاران دارای مدرک تحصیلی فوق‌دیپلم و لیسانس بوده‌اند و این سهم برای زنان به 59.9درصد می‌رسد.

«بنگاه‌های مشکل‌دار» اصلاحی است که کم، کم به دایره واژگان اقتصادی کشور در حال اضافه شدن است؛ بنگاه‌هایی که به دلیل کمبود نقدینگی، فشارهای مالیاتی، تأمین اجتماعی و...، افزایش قیمت دلار و مواد اولیه و... باده‌ها چالش روبه‌رو شده‌اند و حالا به‌عنوان بنگاه مشکل‌دار شناخته می‌شوند. البته با توجه به تحولات اقتصادی ماه‌های گذشته و افزایش شدید تحریم‌های آمریکا و تحریم‌های داخلی به دلیل سوء مدیریت‌ها به تعداد بنگاه‌های مشکل‌دار افزوده‌شده است.

نگاهی به آمارهای وزارت کار نشان می‌دهد تعداد بنگاه‌هایی که با چالش‌های جدی روبه‌رو هستند از 200 واحد در سال 1387 به 1156 واحد در شهریور 97 افزایش‌یافته است، یعنی به‌صورت میانگین سالانه 115 بنگاه اقتصادی بزرگ به جمع بنگاه‌های مشکل‌دار اضافه می‌شود. البته این آمارها شامل بسیاری از بنگاه‌های کوچک و متوسطه نمی‌شود و بیشتر بنگاه‌های بزرگ اقتصادی را که در سرشماری‌ها رصد می‌شوند، در نظر می‌گیرند. یکی از چالش‌های جدی که تعطیلی بنگاه‌های اقتصادی برای کشور به همراه دارد بدون شک بیکاری است و دراین‌بین چالش مهم بنگاه‌های مشکل‌دار هم محسوب می‌شود، به شکلی که اطلاعات و آمار رسمی از فرصت‌های ازدست‌رفته شغلی ناشی از بنگاه‌های مشکل‌دار، حاکی از آن است که در سال ۹۴ تعداد ۲۷۴ هزار نفر از نیروی کار بنگاه‌های مشکل‌دار به دلیل تعدیل نیرو یا تعطیلی بنگاه، از بازار کار خارج شدند که این تعداد در سال ۹۶ به ۳۸۰ هزار نفر رسید. 

از جمعیت 80میلیون نفری ایران 65.3 میلیون نفر در سن کار (10ساله و بیشتر) هستند که از این تعداد فقط 25.8میلیون نفر (معادل 39.4درصد) طالب ورود به بازار کارند و البته 3.2میلیون نفر از آن‌ها بیکار مانده‌اند. آمارهای رسمی وزارت کار حاکی از این است که تعداد کل شاغلان کشور اعم از مرد و زن یا تمام‌وقت و پاره‌وقت به 22میلیون و 588هزار نفر رسیده که  39.3درصد از آن‌ها بیش از 40ساعت در هفته کار می‌کنند. بررسی نقشه اشتغال کشور نشان می‌دهد 18.7میلیون نفر از شاغلان کشور مرد و 3.88میلیون نفر زن هستند.

بر اساس نما گرهای بازار کار ایران، شاغلان به‌طور میانگین 12.2سال سابقه کاردارند اما باسابقه‌ترین مجموعه نیروی کار کشور با 18.8سال، در بخش کشاورزی فعال هستند. میانگین سابقه کار شاغلان بخش صنعت 11.2سال و سابقه فعالان حوزه خدمات 10.6سال است. به‌عبارت‌دیگر، جوان‌ترین بخش بازار کار کشور، بخش خدمات است و بخش کشاورزی کهن‌سال‌ترین بخش. از سوی دیگر 12.4درصد از جمعیت فعال ایران بیکارند که این عدد برای جمعیت فعال مرد 1.5و برای جمعیت زنان 20.7درصد بوده است. بر اساس این آمارها نرخ بیکاری در شهرها 13.7و در روستاها 8.9درصد برآورد شده است. نکته قابل‌تأمل در مورد وضعیت بیکاری در ایران این است که 35.3درصد از بیکاران دارای مدرک تحصیلی فوق‌دیپلم و لیسانس بوده‌اند و این سهم برای زنان به 59.9درصد می‌رسد.