آتش قاچاق بر تار و پود پوشاک داخلی

 ده‌ها و بلکه صدها طرح چاپی ایرانی و نیز تکنیک‌های کار روی پارچه از جمله سوزن دوزی خاص و بومی کشور ماست که چشم هر توریستی را مسحور ساخته و می‌تواند در زمینه صادرات نیز راه  پر رونقی را بگشاید. ضمن اینکه دانش آموختگان طراحی مد و لباس در داخل کشور همواره سعی  داشته‌اند مدل‌های سنتی لباس ایرانی را با جنبه‌های کاربردی‌تر امروزی تلفیق کرده و نظر مشتریان با سلیقه روز را نیز جلب کنند. اما با این همه ذوق و سلیقه ایرانی چرا باید وضعیت صنعت پوشاک ما به این حال و روز باشد و به راحتی برای پوشاک بنجل وارداتی پول بپردازیم و از پوشاکِ خودی غافل بمانیم؟!
تجربه چند سال اخیر فعالیت کارآفرینان نشان داده می‌توان به کمک هنر بومی و نیز به مدد تبلیغات صحیح در طراحی پوشاک، طرحی نو در انداخت و حتی برای خود، برند سازی هم داشت. اتفاقا در سنوات اخیر رویکرد بانوان ایرانی به لباس‌ها با طرح و نقش سنتی قابل توجه بوده است. با این حال چه عواملی باعث می‌شود که چنین حرکت‌هایی بیشتر محدود و معطوف به فعالیت انگشت شماری گردد و بیشتر بازار درقُرق پوشاک بنجل وارداتی باقی بماند؟
هنر بومی ایرانی
 مغفول مانده در صنعت پوشاک
سید محمد مجتبی حسینی معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دومین همایش تخصصی کارشناسان مد و لباس و رئسای ادارات استان‌های وزارت ارشاد با‌اشاره به فعالیت‌های کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور می‌گوید: «آمارها در حوزه تنوع مد و لباس ایرانی بسیار امیدوارکننده بوده و در این زمینه به پیشرفت‌ها و دستاوردهای خوبی نائل شده ایم. ایران اسلامی را رنگین کمانی از فرهنگ‌های غنی و سرزمین قومیت‌ها می‌دانیم و توجه به اقلیم‌های استانی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های آن مورد تاکید است.»
حسینی در عین حال تصریح می‌کند: «باید با استفاده از هنرمندان جوان، ظرفیت‌های موجود در   استان‌ها را به سطح ملی گسترش داده و دست در دست هم در مسیر معرفی هر چه بیشتر سبک زندگی ایرانی و اسلامی گام‌های موثر و اساسی برداشت. باید بتوانیم یک نقطه اتصال بین حوزه مد و لباس با صنعت جهانی ایجاد کنیم که این مهم با توجه به توانمندی‌ها و ظرفیت موجود در سراسر کشور، دور از انتظار نخواهد بود که امیدواریم هرچه سریع‌تر به مرحله عمل برسد. چنانچه هریک از افراد فعال در این عرصه نقششان را بخوبی ایفا کنند، قطعا می‌توانیم به زبان عمومی و مشترک و بلیغی دست یابیم.»
وی در ادامه می‌گوید: «خانواده هنر ایران، امروز با عنایت به وجود هنرمندان و نیروهای فهیم و توانمند به یک خانواده بزرگ تبدیل شده است که می‌تواند نه تنها در داخل، بلکه در سراسر جهان نیز حرفی برای گفتن داشته باشد.»
پوشاک، رتبه نخست قاچاق کشور
یکی از مزیت‌های صنعت پوشاک این است که می‌توان با یک سرمایه‌گذاری معقول و متوسط برای تعداد زیادی از افراد‌اشتغال‌زایی کرد، اما در حال حاضر قاچاق پوشاک، آتشی است که در تار و پود پوشاک تولید داخلی اُفتاده است و به بزرگ‌ترین چالش پیش روی تولید‌کننده ایرانی تبدیل شده است. فعالان اقتصادی معتقدند، مردم نباید فریب بخورند، کالاهایی که به اسم خارجی فروخته می‌شود همگی تقلبی است. در مقابل گروهی هم معتقدند، صنعتی که توان رقابت ندارد، باید از گردونه تولید خارج شود!
حمید رضا دهقانی نیا سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز دی ماه امسال صراحتا عنوان کرد: «رقم قاچاق در حوزه پوشاک دو و نیم میلیارد دلار است!»
فکرش را بکنید که این میزان قاچاق پوشاک منجر به تعطیلی چند تا تولیدی می‌شود؟ مرحله اول مبارزه قاچاق پوشاک در تهران در دی ماه امسال با برخورد با 100 واحد توزیع‌کننده برند محرز آغاز شد، اما دیری نگذشت که قانون شکنان به بهانه اینکه امنیت بازار به خطر می‌اُفتد با لابی کردن‌های پیاپی جلو اجرای این طرح را گرفتند.
از سویی تشکل‌های صنعتی و صنفی پوشاک، با ارسال نامه‌ای به عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور، خواستار از سرگیری مبارزه با قاچاق پوشاک در سطح عرضه شده است. در بخش‌هایی از این نامه آمده است: «...مسلما قاچاق دو و نیم میلیارد دلاری پوشاک که رتبه اول قاچاق کالا به کشور را داراست، زیبنده عملکرد مقامات امنیتی کشور نیست و جای بسی تعجب است که حفظ امنیت به بهانه تامین منافع عده‌ای سودجو بر منافع ششصد هزار کارگری که در زنجیره تولید صنایع و اصناف پوشاک فعالیت می‌کنند، ارجحیت دارد.
تولیدکنندگان پوشاک ضمن ابراز اعتراض شدید خود نسبت به عملکرد ضعیف دولت در برخورد با قاچاق پوشاک و توسعه روز افزون آن، بیش از این صبر و متانت را جایز ندانسته و اعلام می‌دارند این طرح که به اندازه کافی از پشتوانه قانونی و کارشناسی برخوردار است، هرچه سریع ‌تر می‌بایست پیگیری شده و ادامه یابد...»
سونامی کمبود مواد اولیه تولید پوشاک بعد ازعید
یکی دیگر از عمده‌ترین چالش‌های پیش روی تولید کنندگان پوشاک، کمبود مواد اولیه است که گفته   می‌شود در حال حاضر که انبارها مملو از جنس هستند، زیاد خودش را نشان نمی‌دهد، اما بعد ازعید این چالش بیشتر مشهود است.
مهدی لسان طوسی نایب‌رئیس‌اتحادیه فروشندگان پوشاک مشهد می‌گوید: «احتمالا بعد از عید در بخش مواد اولیه برای تهیه پوشاک مشکل داشته باشیم.»
 حسن جوادی یک تولید‌کننده پوشاک می‌گوید: «زنگ خطر کمبود مواد اولیه در تولیدی‌های پوشاک، دیرزمانی است که به صدا در آمده، اما مسئولین از کنار این مهم به راحتی گذشته‌اند.»
وی درخصوص بازار پوشاک در شب عید، می‌گوید: «چون از قبل انبارها پُر هستند، شب عید مشکل محسوسی در امر توزیع پوشاک مورد نیاز مردم نخواهیم داشت.»
وی با‌اشاره به مشکلات بخش تولید درمورد کمبود مواد اولیه ادامه می‌دهد: «در چند ماه گذشته در این بخش با کمبود مواجه شدیم، اما مسئولان علی‌رغم اینکه ادعا می‌کنند تا حدودی کمبودها را در بخش مواد اولیه مورد نیاز تولید کنندگان رفع و رجوع کرده اند، باید بگویم هیچ اقدام قابل ملاحظه‌ای برای دفع سونامی کمبود مواد اولیه تا این لحظه صورت نپذیرفته و عنقریب این مشکل کمر شکن نیز به لیست مشکلات لاینحل تولیدی‌های پوشاک افزوده خواهد شد.»
چگونه هزینه تولید لباس را
 کاهش دهیم؟
یکی از سؤالات رایج میان کسانی که کار تولید پوشاک را به تازگی شروع کرده اند، این است: چگونه قیمت نهایی و هزینه تولید لباس را کاهش دهیم؟ کاهش قیمت نهایی لباس تولید شده، روی فروش و سفارشات تاثیری انکار ناپذیر دارد، ولی توجه به این موضوع که کیفیت لباس نباید قربانی شود، مسئله‌ای مهم‌تر است.
احسان مددی یک تولید‌کننده پوشاک برایمان توضیح می‌دهد: «زمانی کاهش قیمت تاثیر مثبتی خواهد داشت که کیفیت کار اُفت نداشته باشد و اگر این چنین شود، نه تنها تاثیر مثبتی نخواهد داشت، بلکه ممکن است آسیب‌های جدی و جبران ناپذیری را در پی داشته باشد و اطمینان مشتریان از تولید‌کننده سلب گردد.»
از این تولید‌کننده سؤال می‌کنم: «چه باید کرد که بدون اُفت کیفیت لباس، قیمت تمام شده را به حداقل رساند؟» وی پاسخ می‌دهد: «با یک نگاه کلی به سیر تولید، می‌توان به این پی برد که متریال و هزینه اجرایی، دو رکن مهمی هستند که قیمت لباس را تشکیل می‌دهند، ولی یک عامل مهم دیگری که در این موضوع دخیل است و متاسفانه زیاد به چشم نمی‌آید، هزینه‌های جانبی تولید لباس است که غالبا آن را به نام «پرتی» می‌شناسند. پرتی تولید، برخلاف تصور برخی تولید کنندگان، تاثیر بسزایی در این موضوع دارد و حتی امکان این وجود دارد که تاثیر این مسئله به ظاهر ناچیز، از دو مورد متریال و هزینه دوخت بیشتر باشد. پرتی تولید لباس را موارد متعددی تشکیل می‌دهد و از جمله آنها می‌توان به مواردی همچون حمل‌ونقل، هزینه خدماتی (آب ،برق و…)، دم قیچی‌ها (پرت پارچه و...)، تبلیغات و…‌اشاره کرد. فراموش نکنید که یک تولید‌کننده در سیر تولید خود با مسائلی همچون چک برگشتی، حوادث غیرمترقبه، خرابی ماشین آلات و… روبرو خواهد شد که تولیدی لباسش را متحمل هزینه‌های زیادی    می‌کند. پس اتفاقات پیش‌بینی نشده را نیز باید به لیست هزینه‌ها اضافه کرد.»
وی در ادامه می‌گوید: «متریال یکی از ارکانی است که قیمت یک لباس را تشکیل می‌دهد. دلایل زیادی وجود دارد که قیمت متریال و پارچه مصرفی را دست خوش تغییر کرده و قیمت تمام شده را بالا می‌برد. برای تهیه پارچه و متریال باید در انتخاب تامین‌کننده دقت‌نمایید و سعی کنید تامین‌کننده‌هایی را انتخاب کنید که منصف‌تر و کاربلد‌تر از دیگر تامین کنندگان باشند و برای انتخاب آن به مراکز پر رقیب و پرتجمع در آن صنف رجوع کنید.
سعی کنید با خرید نقدی متریال، از فروشنده آن تخفیف بگیرید. اکثر فروشندگان در این صنف حاضرند در ازای کارکرد نقدی درصد قابل ملاحظه‌ای از قیمت متریال کم کنند.
اگر در تولید لباس خود با پارچه سر و کار دارید و در صورت داشتن سرمایه، نخ مورد نظر خود را تهیه کرده و با مراجعه به بافندگان، پارچه مورد نیازتان را به صورت اجرتی تولید کنید. البته این راه به کسانی که تجربه و دانش لازم را ندارند، توصیه نمی‌شود و می‌توانند از همان راه اول استفاده کنند.»
این تولید‌کننده صاحب تجربه در مورد استفاده بهینه از دَم قیچی‌ها توضیح می‌دهد: «همان طور که می‌دانید، دم قیچی اصطلاحی است که به پرتی و اضافات پارچه در هنگام برش گفته می‌شود. با حسابی چهارانگشتی متوجه این خواهید شد که همین دم قیچی‌ها، برای تولید هزینه زیادی را به همراه دارد. پس باید تا حد امکان این مورد را در بُرش کاهش داد. برای این امر باید در چینش الگو روی لایه‌های پارچه ابتکار به خرج داد و در چینش لایه‌های پارچه دقت کرد و در صورت امکان از برشکاران زبده استفاده کرد. یکی دیگر از عوامل مؤثر روی دم قیچی‌ها، عرض پارچه می‌باشد که باید متناسب با الگو انتخاب شود.»
وی در تکمیل صحبت هایش متذکر می‌شود: «یک تولید‌کننده برای کاهش هزینه تولید لباس باید روی مزد و حقوق کارگران دقت داشته باشد. باید کارگرانی را انتخاب کرد که در عین داشتن مهارت کافی و وجدان کاری، منصف هم باشند. برای تولیدی‌هایی که دارای خیاطی هستند، معمولا بهترین شیوه برای پرداخت دست مزد، مزدی دوزی است. یعنی در ازای اجرای هر دوخت، مزدی را در نظر گرفته و به دوزنده پرداخت کرد. این روش برای وسط کاران و دیگر زیردستان زیاد مناسب نبوده و بهتر است برای این دسته حقوق ثابت (روزمزد) در نظر گرفت.»
اما مهم‌ترین نکته که باید آویزه گوش تولید‌کننده گردد، این است: «تبلیغات برای تولیدی هزینه نیست و یک نوع سرمایه‌گذاری به شمار می‌آید.»