واکنش مجلس به نبود مدیریت یکپارچه در مناطق آزاد

در حالی نمایندگان مجلس از نبود مدیریت یکپارچه در مناطق آزاد و وجود قاچاق در این مناطق گلایه دارند که دبیر شورای عالی مناطق آزاد، حکم مشاوری رییس‌جمهور را هم دارد. آیا مرتضی بانک توانسته نقص‌های این مناطق را جبران کند؟

با وجود تمام مشکلاتی که مناطق آزاد تجاری صنعتی از جمله رشد قاچاق و همچنین تهدید اشتغال ساکنان مناطق بومی به دنبال داشته، چه دلیلی وجود دارد که مسئولان همواره خواهان افزایش تعداد مناطق آزاد تجاری صنعتی هستند؟ در این خصوص برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی پاسخ دادند.

به گزارش تجارت‌نیوز، نمایندگان مجلس شورای اسلامی سال گذشته مصوب کردند که به منظور تحقق بند (۱۱) سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی مبنی بر توسعه حوزه عمل مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور و به منظور انتقال فناوری‌های پیشرفته، گسترش و تسهیل تولید، صادرات کالا و خدمات و تامین نیازهای ضروری و منابع مالی از خارج، باید ۸ منطقه آزاد تجاری صنعتی و ۱۲ منطقه ویژه اقتصادی ایجاد شود. به همین جهت به دولت اجازه دادند که با رعایت مفاد قانون برنامه ششم توسعه در استان‌های گلستان (اینچه‌برون)، ایلام (مهران)، اردبیل (اردبیل)، سیستان و بلوچستان (سیستان)، کردستان (بانه – مریوان)، هرمزگان (جاسک)، بوشهر (بوشهر)، کرمانشاه (قصر شیرین) منطقه آزاد تجاری صنعتی ایجاد کند.

موافقان ایجاد مناطق آزاد تجاری صنعتی جدید معتقدند که این مناطق در ایجاد اشتغال پایدار در کشور و حل بخش عمده‌ای از مشکلات بیکاری مردم منطقه نقش حائز اهمیتی دارد، اما مخالفان توسعه مناطق آزاد جدید معتقدند که شکل‌گیری مناطق آزاد تنها باعث ایجاد رانت و فساد شده و نقشی در افزایش اشتغال‌زایی در این مناطق نداشته است، به‌طوری که طبق آمار، طی سال‌های۹۱ تا ۹۵ مجموع اشتغال در مناطق آزاد تجاری صنعتی حدود ۹۷ هزار شغل بوده که به‌‌طور میانگین سالانه تنها حدود ۱۹ هزار شغل ایجاد شده است.

همچنین آمار و ارقام حاکی از آن است که میزان صادرات مجدد از مناطق آزاد تجاری در سال‌های گذشته در مقایسه با حجم واردات به مناطق آزاد بسیار کم بوده است، به‌طوری که کل صادرات مناطق آزاد در سال ٩۵ کمتر از ٣۵٠‌ میلیون دلار بوده که در مقایسه با صادرات ۴٠‌ میلیارد دلاری کشور در همین سال کمتر از یک درصد بوده است.

علی‌رغم اینکه مناطق آزاد تجاری صنعتی تاکنون نتوانسته‌ در ایجاد اشتغال پایدار و توسعه صادرات آن هم در شرایط تحریمی کشور نقش حائز اهمیتی داشته باشد و در مواردی رشد بیش از حد واردات یا به عبارتی قاچاق کالا از طریق مناطق آزاد اشتغال ساکنان مناطق بومی را هم با بحران مواجه کرده است، انتصاب مدیران در مناطق آزاد هم با اما و اگرهایی همراه است، به‌طوری که دبیر شورای عالی مناطق آزاد تجاری صنعتی و ویژه اقتصادی طی حکمی از سوی رییس‌جمهور به عنوان مشاور رییس‌جمهور در امور مناطق آزاد تجاری، صنعتی و ویژه اقتصادی منصوب شده است که این انتصاب خود می‌تواند تعارض منافع را نشان دهد.

سوالی که مطرح می‌شود این است که با وجود تمام مشکلاتی که مناطق آزاد تجاری صنعتی از جمله رشد قاچاق و همچنین تهدید اشتغال ساکنان مناطق بومی به دنبال داشته، چه دلیلی وجود دارد که مسئولان همواره خواهان افزایش تعداد مناطق آزاد تجاری صنعتی هستند؟

مهرداد بائوج لاهوتی، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی در گفتگو با تجارت‌نیوز گفت: منطقه آزاد تجاری صنعتی سرزمین مشخصی است که در این منطقه سرمایه‌گذاران حضور پیدا کرده و اقدام به تجارت آزاد با سایر نقاط جهان می‌کنند.

نماینده مردم لنگرود در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه تولیدات در مناطق آزاد تجاری صنعتی جهت‌گیری صادراتی دارد، تصریح کرد: در منطقه آزاد تجاری مواد خام و کالاهای واسطه‌ای وارداتی سرمایه‌گذاران به محصولات نهایی تبدیل شده و این محصولات نهایی بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی از سوی سرمایه‌گذاران به سایر کشورها صادر می‌شود.

بائوج لاهوتی ادامه داد: خوشبختانه طی سه تا چهار سال اخیر جهت‌گیری منطقه آزاد تجاری تغییر کرده و تحولی در منطقه آزاد تجاری رخ داده است، به‌طوری که توجه به صادرات بیشتر شده و کمتر واردات از این مناطق صورت گرفته است. چنانچه این روند حفظ شود فلسفه ایجاد مناطق آزاد تجاری صنعتی محقق خواهد شد.

نماینده مردم لنگرود در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: در گذشته نگران واردات ۲۵ میلیارد دلار قاچاق کالا به داخل کشور بودیم، اما در حال حاضر قاچاق در کشور برعکس شده است، به‌عبارتی دیگر نگران قاچاق کالا از طریق مناطق آزاد تجاری به کشور نیستیم، زیرا همانند گذشته قاچاق کالا به کشور توجیه اقتصادی ندارد.

عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی گفت: در حال حاضر به دلیل قیمت ارز در بازار نگران قاچاق کالا از داخل کشور به خارج از کشور هستیم که منطقه آزاد تجاری صنعتی نقشی در این زمینه ندارد، زیرا نمی‌توان کالا را وارد منطقه آزاد و سپس قاچاق کرد. هم‌اکنون قاچاق کالا به خارج از کشور از طریق مناطق مرزی کشور در حال انجام است.

همچنین سیده حمیده زرآبادی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در گفتگو با تجارت‌نیوز در پاسخ به این سوال که تاکنون مناطق آزاد تجاری صنعتی چقدر در رشد حجم صادرات غیرنفتی کشور موثر بوده ‌است؟ گفت: با توجه به اینکه قوانین و مقررات در مناطق آزاد متفاوت از قوانین و مقررات در سرزمین اصلی است، به همین جهت مناطق آزاد بسیار می‌توانست در بهبود شرایط تحریمی کشور موثر واقع شود، اما متاسفانه به دلیل اینکه مدیریت یکپارچه در برخی مناطق آزاد کشور وجود ندارد نتوانستیم از این فرصت استفاده کنیم.

نماینده مردم قزوین در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: ضرورت دارد که بازنگری صورت گیرد و اختیارات مناطق آزاد و به‌ویژه مدیریت مناطق آزاد یکپارچه شود تا بتوان از این فرصت برای افزایش حجم صادرات غیرنفتی کشور استفاده کرد.

عضو فراکسیون گردشگری مناطق آزاد در مجلس شورای اسلامی گفت: با توجه به تفاوت نرخ ارز همچنان قاچاق کالا در مناطق آزاد تجاری صنعتی و مناطق مرزی کشور صورت می‌گیرد.