صنعت پوشاک هم گرفتار درد قاچاق است

 آمارهای ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز حکایت از کاهش واردات غیررسمی پوشاک از ۲.۷ میلیارد دلار سال ۹۷ به ۵۰۰ هزار دلار در سال ۱۴۰۰ دارد؛ موضوعی که گرچه ممکن است روی کاغذ خودنمایی کند، اما مراکز تجاری و فروشگاه‌های مزین به‌نام برندهای خارجی، روایتی دیگر دارند.

سال ۹۷ به‌دلیل افزایش نرخ ارز و محدودیت دسترسی کشور به منابع ارزی، دولت تصمیم گرفت جلوی واردات پوشاک را هم مانند سایر کالاهای غیرضرور مورد مصرف در کشور بگیرد، به همین دلیل واردات این کالا نیز همچون لوازم خانگی و برخی اقلام دیگر که تعداد آنها به بیش از ۲۵۰۰ ردیف هم می‌رسید، ممنوع اعلام شد. 

هدف این بود که از خروج منابع ارزی کشور برای واردات کالای دارای مشابه داخلی جلوگیری شود؛ اما این همه ماجرا نبود. 

پوشاک عرضه‌شده در فروشگاه‌ها و مال‌های بزرگ سطح شهر حاکی از آن است که تیر دولت با رونق قاچاق این کالا به هدف نخورد و بازار پوشاک تحت هجومی از کالاهایی قرار گرفته که صرفا از مجاری غیررسمی وارد کشور می‌شوند.

کاهش قاچاق پوشاک

مصطفی پورکاظم شایسته، معاون حقوقی و امور مجلس مقابله ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز معتقد است در نتیجه اجرای طرح مقابله با قاچاق پوشاک در سال ۱۳۹۷، قاچاق پوشاک از ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار به حدود یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار و شاید کمتر از یک میلیارد دلار در سال ۱۳۹۸ رسید. به گزارش ایسنا، به‌گفته پورکاظم شایسته در نتیجه اجرای طرح جدید این ستاد از مهر امسال در بازه زمانی ۸ روزه در تهران ۳ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان پوشاک برند جمع‌آوری و ویترین‌ها در مجتمع‌های تجاری بزرگ تهران اصلاح شده است. ستاد مبارزه با قاچاق، طرح جامع مبارزه با قاچاق پوشاک در سطح عرضه و در مرزها را تهیه و ابلاغ کرده و علاوه بر آن جمع‌آوری و برخورد در سطح عرضه، آغاز شده است.وی با بیان اینکه نام ۱۲۰ نشان خارجی به ستاد ابلاغ شده که قاچاق محرز است و در طرح جمع‌آوری باید از سطح عرضه جمع‌ شوند، تصریح کرد: باوجود استعلام از وزارت صنعت، معدن و تجارت که با صراحت ۳ نشان خارجی دیگر را هم جزو این ۱۲۰ نشان قرار دهند، هنوز این موضوع به ما ابلاغ نشده است؛ بنابراین برای جمع‌آوری این برندها منتظر اعلام سیاست وزارت صنعت، معدن و تجارت هستیم.

عمده قاچاق پوشاک «قاچاق محرز» است

نایب رئیس اتحادیه تولید و صادرات پوشاک نیز گفت: در زمان آزاد بودن واردات، ۹۰ درصد پوشاک وارداتی، قاچاق بود و حالا که واردات ممنوع است باز هم قاچاق زیادی داریم؛ بنابراین مشکل در نحوه مبارزه است.

مجید نامی در گفت‌وگو با مهر با بیان اینکه پدیده قاچاق در صنعت پوشاک همواره وجود داشته، اظهار کرد: بیشترین قاچاق پوشاک از کشورهای چین و ترکیه به ایران انجام می‌شود. علاوه بر این از بنگلادش نیز قاچاق پوشاک داریم. وی افزود: چندین سال است که بازار پوشاک ایران با قاچاق مواجه است و در یکی دو سال اخیر به‌دلیل شیوع کرونا که منجر به کاهش ارتباط بین کشورها و محدودیت‌های حمل‌ونقل شد و همچنین افزایش ناگهانی نرخ ارز روند قاچاق کاهشی شده بود، اما در حال ‌حاضر که راه‌ها دوباره باز و شرایط تبادلات تجاری عادی‌تر شده، قاچاق پوشاک بیشتر خود را نشان می‌دهد. در واقع قاچاق پوشاک چیزی نیست که قطع و الان دوباره شروع شده باشد؛ قاچاق پوشاک همواره وجود داشته و هم‌اکنون نیز انجام می‌شود. وی درباره آمار قاچاق پوشاک گفت: هیچ آمار دقیقی در زمینه قاچاق پوشاک وجود ندارد. هر آماری که اعلام می‌شود برآوردی و تخمینی است و نمی‌توان به این آمار اتکا کرد. تا چند سال گذشته رقم ۲.۶ میلیارد دلار به‌عنوان قاچاق پوشاک ازسوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز عنوان می‌شد. این رقم در سال ۹۸ به ۱.۷ میلیارد دلار و در سال گذشته به حدود ۶۰۰ تا ۸۰۰ میلیون دلار کاهش یافت که می‌توان گفت این کاهش هم ناشی از شیوع کرونا بوده، زیرا امسال که وضعیت ارتباطی بهتر شده، می‌بینیم که قاچاق محسوس‌تر دیده می‌شود. نامی درباره نحوه مبارزه با قاچاق پوشاک، توضیح داد: به‌نظر می‌رسد همه از مبارزه با قاچاق پوشاک در مرزها ناامید شده‌اند یا اینکه نمی‌خواهند کاری انجام دهند، زیرا قاچاق از مرزها یا به‌صورت قانونی انجام می‌شود یا از طریق مناطق آزاد یا از طریق گمرکات؛ بنابراین بحثی که وجود دارد این است که حداقل در سطح عرضه باید فروش کالای قاچاق ناامن شود. نامی در زمینه وضعیت تولید پوشاک گفت: میزان تولید در چند سال اخیر رشد داشته و سرمایه‌گذاری‌های جدید انجام شده و در صورت حمایت‌، این روند تداوم خواهد یافت. وی تصریح کرد: حجم بازار پوشاک ایران حدود ۸ میلیارد دلار است که سهم پوشاک داخلی حدود ۷۰ درصد و البته در حال رشد است.

جمع‌آوری پوشاک قاچاق در ۷ استان

عضو هیات مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک از آغاز طرح مقابله با قاچاق پوشاک در سطح عرضه در ۷ استان تهران، آذربایجان شرقی، اصفهان، البرز، خراسان رضوی، فارس و مازندران از ۲۰ شهریور خبر داد. مجید افتخاری در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در سال ۱۳۹۷ قول داده بود با قاچاق محرز برخورد کند و در نامه به مراکز تجاری هم وعده برخورد با محرزها را داده بود. اما به‌گفته وی در لیست ستاد از برندهای محرز قاچاق شائبه وجود داشت، به‌طوری که یک برند ایرانی در آن درج شده بود و یک یا چند برند متخلف هم ذکر نشده بودند. در نهایت قرار شد ستاد لیست را به‌روز کند. مسئله دیگر این بود که گفته می‌شد بازیگران اصلی صحنه قاچاق در لیست ستاد نیستند. عضو هیات مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک درباره طرح جدید ستاد برای مقابله با قاچاق پوشاک گفت: ستاد قبلا اعلام کرده بود تا پایان تیر باید برندهای محرز قاچاق جمع‌آوری شوند. اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران معتقد است برخوردها با فروشندگان کالای قاچاق در سال جاری به‌صورت جدی انجام نشده و شاهد آن هستیم که عده‌ای بدون ثبت برند، کسب نمایندگی و مجوز واردات، دوباره شروع به فروش پوشاک وارداتی کرده‌اند. آخرین وعده ستاد این است که از ۳۰ شهریور فاز جدید مبارزه با قاچاق کالا و ارز شروع خواهد شد. در این طرح ۳ گام اصلی طی ۶ ماه برای فروش آنلاین و آفلاین مشخص شده است. به‌گفته وی در گام اول با پوشاک، کیف و کفش برندهای خارجی فاقد شناسه، در گام دوم با پوشاکی که شناسنامه منطبق ندارند و در گام سوم با پوشاک خارجی قاچاق غیرمحرز، یعنی با موجودی نامنطبق برخورد می‌شود. این مقام صنفی درباره روند برخورد با کالای قاچاق نیز گفت: طرح جدید طرح جامعی است که در آن تعداد برخورد در هفته، هماهنگ‌کننده ناظر و... مشخص شده است. در فضای مجازی نیز همین سیستم متناسب با آن فضا اجرا می‌شود. 

سخن پایانی

از ابتدای دی‌ ۱۳۹۷ قرار بود ستاد با تمام فروشندگان برندهای بدون مجوز رسمی پوشاک، برخورد کند که این طرح بعد از مدتی متوقف شد؛ به‌طوری که تابستان سال ۱۳۹۸، اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران اعلام کرد برخوردها با فروشندگان کالای قاچاق در سال جاری به‌صورت جدی انجام نشده و عده‌ای بدون ثبت برند، کسب نمایندگی و مجوز واردات، شروع به فروش پوشاک وارداتی کرده‌اند. گفتنی است براساس آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۳ قانون مبارزه با قاچاق کالا که مصوبه هیات وزیران است، درج شناسه کالا برای تمام کالاهای موجود در بازارها و انبارهای کشور الزامی است. فعالان بازار پوشاک می‌گویند برندهای خارجی دوباره حاشیه امنی برای ورود به بازار ایران پیدا کرده‌اند و قاچاقچیان همچنان این بازار را پررونق می‌دانند، چراکه تولید داخلی برای بسیاری از تولیدکنندگان گران‌تر از قبل تمام می‌شود و آنها مواد اولیه خود که عمدتا پارچه و نخ است را با دلار گران‌تری وارد می‌کنند؛ ضمن اینکه تورم و هزینه دستمزد و حامل‌های انرژی هم بالا رفته است.